Akademia Sztuk Pięknych

w Warszawie
Herb Rzeczypospolitej PolskiejProjekty dofinansowane ze środów Unii Europejskiej - link Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego - link

"Bronisław Zelek. W zaklętej krainie liter"

Opublikowano 29 marca 2023

Powstała książka pt. "Bronisław Zelek. W zaklętej krainie liter" o wspaniałym artyście, absolwencie i wykładowcy wydziału Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W publikacji Małgorzaty Bartosik można znaleźć szkice i prace Zelka, zdjęcia archiwalne, kulisy pracy projektanta graficznego w Polsce w latach 60., materiały o Polskiej Szkole Plakatu czy historię letrasetów. Inspiracją do jej powstania stały się osiągnięcia zawodowe artysty i pasja do typografii autorki. Książka jest obecnie dostępna w przedsprzedaży.

"Bronisław Zelek w ciągu 60 lat swojej kariery zawodowej "nie mógł się uwolnić z zaklętej krainy liter" – stąd tytuł książki (którego pomysłodawcą jest Roman Duszek, polski projektant graficzny i dydaktyk)" – wyjaśnia Małgorzata Bartosik.

Bronisław Zelek (1935-2018)

Absolwent i wykładowca Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Ukończył Wydział Grafiki (dyplom z wyróżnieniem w 1961 roku); następnie pełnił funkcję asystenta w pracowni liternictwa prof. Tadeusza Tuszewskiego, a potem adiunkta w słynnej pracowni plakatu prof. Henryka Tomaszewskiego. Podczas studiów i po ich zakończeniu tworzył plakaty, które z jednej strony czerpały z bogatej tradycji Polskiej Szkoły Plakatu, będąc jednocześnie buntem przeciwko niej. Znaki rozpoznawcze twórczości Zelka to połączenie typografii z przetworzoną fotografią, wykorzystanie nietuzinkowych narzędzi i technik, takich jak skonstruowany przez artystę aerograf, którego Zelek użył w plakacie jako pierwszy w Polsce. Dzięki tym zabiegom stał się rozpoznawalny w kraju i na świecie.

“Ptaki” Zelka: jeden z najbardziej pożądanych plakatów

Polski plakat z 1965 roku autorstwa Bronisława Zelka do filmu "Ptaki" w reżyserii Alfreda Hitchcocka, który jest jednym z najrzadszych i najbardziej pożądanych plakatów w Polsce i na świecie, został użyty w kolekcji młodego projektanta – Junya Watanabe w kolekcji wiosna / lato 2017 domu mody Comme des Garçons. Jako jeden z nielicznych polskich plakatów znajduje się w kolekcji MoMA w Nowym Jorku.

New Zelek

W 1970 roku Bronisław Zelek wyjechał do Austrii, gdzie przez 30 lat pełnił stanowisko dyrektora artystycznego w jednym z wiedeńskich wydawnictw. W latach 70. projektował także kroje pisma, spośród których najbardziej znanym jest New Zelek, używany od 50 lat przez projektantów z całego świata. W ostatnich latach życia Zelek tworzył obrazy, najciekawsze z nich to cykl "Ptaki", nawiązujący do słynnego plakatu filmowego, wykonany za pomocą stempli oraz cykl "Studio" inspirowany dźwiękami muzyki cyfrowej.

Cóż za fascynujący artysta!

  • zaprojektował ponad 100 plakatów
  • jako pierwszy w Polsce użył w projektach aerografu, który skonstruował sam
  • jest autorem prawdopodobnie najdroższego plakatu w historii PRL
  • w latach 60. warszawska ASP wysłała go na Kubę, co w polskich realiach było niemal niewyobrażalną, egzotyczną przygodą
  • jego krój New Zelekjest najbardziej znanym polskim krojem ery przedcyfrowej oraz pierwszym polskim krojem multiskryptowym
  • projekty jego plakatów pojawiły się w kolekcji Junya Watanabe dla domu mody Comme des Garçons
  • jego plakat do filmu “Ptaki”, jako jeden z nielicznych polskich plakatów, znajduje się w zbiorach MoMA w Nowym Jorku

Małgorzata Bartosik

Projektantka grafiki i krojów pisma, miłośniczka typografii, minimalizmu i modernizmu oraz analogowych metod projektowania takich jak: druk typograficzny, sitodruk, kolaż, linoryt, zin. Absolwentka studiów podyplomowych na kierunku Projektowanie Graficzne na Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi oraz 4. edycji kursu Sztuka Projektowania pod patronatem Karola Śliwki

"Projekt powstał z miłości do liter, którą mam w sobie ja oraz miał bohater mojej książki, Bronisław Zelek. Gdy po raz pierwszy zobaczyłam jego plakat do filmu "Ptaki", absolutnie mnie zachwycił! Po szybkim researchu okazało się, że Zelek projektował nie tylko plakaty, ale również kroje pisma, używane przez projektantów na całym świecie już od lat 70. Kiedy odwiedziłam pracownię artysty w Dolnej Austrii odkryłam, że eksperymentował z literą także w dziedzinie malarstwa. (…) Ostatnim dziełem, w którym Zelek obcował z literą, choć w nieco inny sposób, jest utwór "Zapach tajgi", będący wspomnieniem z dzieciństwa spędzonego na Syberii" – mówi Małgorzata Bartosik, autorka książki  "Bronisław Zelek. W zaklętej krainie liter".