W dniach 7 – 29 marca 2023 w Pałacu Czapskich będzie prezentowana wystawa malarstwa prof. Andrzeja Łojszczyka – konserwatora o znaczącym dorobku, byłego dziekana Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Z racji zawodu prof. Łojszczyk ma szacunek do tradycji, nic więc dziwnego, że jest ona obecna w jego obrazach. Na wystawie artysta pokaże inne oblicze – czynnego twórcy, którego pasją jest malarstwo. Zapraszamy do oglądania i kontemplacji malarstwa Profesora Andrzeja Łojszczyka.

Tematyka religijna

Artysta podejmuje tradycyjne tematy sztuki europejskiej, z których martwa natura i tematyka religijna wydają się być najważniejszymi wątkami. To one dominują na wystawie. Trzeci wątek, poświęcony ciału człowieka (w aspekcie portretu, macierzyństwa i aktu) reprezentowany jest marginalnie. Znajomość sztuki dawnej zaznaczona jest dyskretnie cytatem umieszczonym w obrazie "Opowieści o sztuce". Pojawia się w nim "Święty Sebastian" – obraz jednego z mistrzów renesansu, Antonella da Messina. Postaci manekinów kojarzą się z bardziej współczesnym twórcą – Georgio de Chirico, którym łączy też podejście Andrzeja Łojszczyka do przestrzeni.

Martwa natura

Andrzej Łojszczyk jest realistą skupionym na najbliższym otoczeniu. Maluje pejzaże, portrety, akty. Interesuje go i inspiruje uroda przedmiotów codziennego użytku, widok z okna pracowni, czuły gest kobiety przytulającej dziecko. Pozostaje jednak w kręgu bardzo szeroko rozumianej martwej natury. Obserwowana przez artystę codzienność w malarstwie zyskuje monumentalny wyraz. To zasługa umiejętnego budowania przestrzeni obrazu, doskonale opanowanego warsztatu malarskiego oraz bogatej, wyrafinowanej wręcz, kolorystyki. Sam artysta podkreśla, że w malarstwie zawsze dąży do uzyskania poetyckiego efektu za pomocą operowania światłem, barwą i formą, a nie stosowania nadmiernej narracji malarskiej.

Przestrzeń obrazu, trwanie poza czasem i sacrum

Charakterystycznym rysem kompozycji obrazów Andrzeja Łojszczyka jest wielokrotnie powtarzany, znany ze sztuki japońskiej motyw "zakratowania". Może się on także kojarzyć z kulisami teatru. Nie przypadkiem znaczący cykl obrazów prof. Łojszczyka, składający się na współczesne retabulum, nosił nazwę "Mój dom, moja przestrzeń, mój teatr". Na pierwszym planie artysta umieszcza ramy, poręcze, parapety, które oddzielają widza od przestrzeni obrazu, tworząc rodzaj obramienia i wyraźnie wyznaczając przestrzeń, w której przedmioty toczą ze sobą niemy dialog. 

W tej wieloplanowej, rozległej przestrzeni pospolite, obecne niemal niezauważalnie w naszym życiu krany czy papierowe torby, nabierają znaczenia – stają się bohaterami obrazów. Niektóre z nich, poprzez powtarzalność, wyjątkowo silnie zaznaczają swoją obecność. Są to przede wszystkim elementy domu artysty – zielona komoda, druciana klatka na ptaki. Inne – jak kapusta pekińska, odkrywają swoje niepokojące, egzotyczne oblicze. Wszystkie obiekty traktowane są z szacunkiem, a ich istnienie wydaje się "vermeerowskim" trwaniem poza czasem.

Artysta poszukuje sacrum w cichym istnieniu ułożonej na stole martwej natury, w życiu wielkiego miasta. Dowodem tych twórczych zmagań są aluzyjne "Impresje biblijne", w których artysta szuka nowoczesnej formuły przedstawieniowej dla wielkich tematów sztuki europejskiej. Tytuły nadane przez autora to tylko jedna z wielu możliwych interpretacji scen przedstawionych na pograniczu abstrakcji.

Droga Krzyżowa

Szczególnie fascynujący jest cykl Drogi Krzyżowej, gdzie ludzki kształt ma tylko Chrystus i prawdziwie ludzkie postaci towarzyszące mu na Golgotę –święta Weronika, Szymon Cyrenejczyk, niewiasty jerozolimskie. Niezwykłą formę ma dwukrotnie przedstawiona Maryja. Pojawia się bowiem jako wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej, o której Jan Lechoń pisał:

"O Ty, której obraz widać w każdej polskiej chacie
I w kościele i w sklepiku i w pysznej komnacie"

Wszyscy inni to powszechnie obecne w pracowniach artystów manekiny –  anonimowe istoty wykonujące swoje zadania, gapie ciekawi niezwykłego widowiska. Ta niezwykła, nie mająca precedensu w historii malarstwa religijnego, wizja Pasji nie została zaakceptowana przez amerykańskich wiernych. Ostatecznie artysta zdecydował się na bardziej konwencjonalne rozwiązanie i zastąpił manekiny postaciami ludzkimi. Prezentowana na wystawie pierwotna wersja cyklu Drogi Krzyżowej nigdy nie zaistniała w przestrzeni kościoła.

Relacja fotograficzna z wernisażu wystawy "Andrzej Łojszczyk. Malarstwo"

Co, gdzie, kiedy

"Andrzej Łojszczyk. Malarstwo." Wystawa

Pałac Czapskich, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie
ul. Krakowskie Przedmieście 5

7 – 29 marca 2023
wernisaż: 6 marca 2023 g. 18.00
wystawa czynna: pon. – sob. g. 12.00 – 19.00

• Identyfikacja wizualna i projekt katalogu: Marcin Władyka
• Opracowano na podstawie tekstu Marii Anny Rudzkiej i Anny Wiszniewskiej.

Zdjęcie główne: fragmenty obrazów Andrzeja Łojszczyka