Sesja informacyjna dla miast ubiegających się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029
24 stycznia 2023 r. w Pałacu Czapskich odbyła się, zorganizowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, sesja informacyjna dla miast ubiegających się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029. Wzięło w niej udział ponad 100 osób reprezentujących prawie 30 miast. Celem spotkania było przedstawienie procedury naboru i wyboru miasta, które uzyska tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029. W tym roku tytuł ESK noszą 3 miasta: węgierskie Vesprem, rumuńska Timisoara i grecka Elefsina. Do tej pory tytułem tym zostały wyróżnione dwa polskie miasta – Kraków (2000 r.) i Wrocław (2016 r.). W 2029 r. po raz kolejny Polska może zgłosić swoje miasto. Drugim krajem typującym jest Szwecja.
Ogólnopolski wymiar inicjatywy
Europejska Stolica Kultury to jedna z najbardziej rozpoznawalnych inicjatyw europejskich o prawie czterdziestoletniej historii. Na zaproszenie MKiDN w spotkaniu uczestniczyli też eksperci z Komisji Europejskiej oraz Europejskich Stolic Kultury w poprzednich latach: Wrocławia (2016), włoskiej Matery (2019), chorwackiej Rijeki (2020) i litewskiego Kowna (2022), którzy zaprezentowali swoje doświadczenia związane z konkursem i realizacją projektu. Uczestnicy spotkania reprezentowali pełen przekrój polskich miast: od liczącego niespełna 8 tysięcy mieszkańców Chocianowa w woj. dolnośląskim po Warszawę. W ostatnich latach tytuł ESK coraz częściej przyznawany jest także mniejszym miastom. Podczas spotkania przedstawiono efekty międzynarodowego projektu badawczego w zakresie dziedzictwa kulturowego – "Kartę megaeventów w miastach dziedzictwa", która zawiera rekomendacje i dobre praktyki dla miast organizujących wydarzenia kulturalne o dużej skali.
Europejska Stolica Kultury – historia i teraźniejszość
Historia Europejskich Stolic Kultury sięga 1983 roku, kiedy to Melina Mercouri, ówczesna minister kultury Grecji zaproponowała na forum UE ideę corocznego wyznaczania Europejskiego Miasta Kultury. Początkowo pomysł uzyskał status inicjatywy międzyrządowej, miasta wybierane były przez RM EU na zasadzie jednomyślności. Pierwszym EMK były w 1985 roku Ateny. W takim kształcie inicjatywa przetrwała do roku 1999, kiedy to nadano jej rangę działania wspólnotowego. W ciągu czterdziestu lat inicjatywa stała się jedną z najbardziej rozpoznawalnych inicjatyw Komisji Europejskiej, obejmując nie tylko kraje UE, ale również państwa kandydujące oraz uczestniczące w programie Kreatywna Europa.
Miasto, które zostaje Europejską Stolicą Kultury, przez rok realizuje specjalny program kulturalny. Do korzyści płynących z piastowania tytułu Europejskiej Stolicy Kultury można zaliczyć wzrost liczby turystów, rozwój sektorów związanych z obsługą ruchu turystycznego oraz przyciągnięcie do miasta inwestorów, którzy przyczyniają się do rozwoju miasta w dziedzinach innych niż kultura i turystyka. Wydarzenia artystyczne przygotowywane przez miasta organizujące obchody Europejskiej Stolicy Kultury mogą być ważnym czynnikiem umocnienia tożsamości kulturalnej. Mogą być też ważnym czynnikiem aktywizacji lokalnych instytucji kulturalnych.
Obowiązującą podstawą prawną inicjatywy jest Decyzja PE i Rady nr 445/2014 r z dnia 16 kwietnia 2014 r. ustanawiająca działanie Unii na rzecz Europejskich Stolic Kultury na lata 2020–2033. Celem podejmowanych działań jest ochrona i promowanie bogactwa kultur w Europie, zwiększanie poczucia przynależności obywateli do wspólnej przestrzeni kulturowej. Nie bez znaczenia jest także wykorzystanie kultury do rozwoju gospodarczego, budowy przewag konkurencyjnych, przyciągania mieszkańców, turystów i inwestorów. Wydarzenia przygotowywane przez miasta organizujące obchody ESK mogą być też ważnym czynnikiem umocnienia tożsamości i aktywizacji społecznej.
Nabór 2029
Miasta ubiegające się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury w 2029 r. do 15 września 2023 mogą składać wnioski do konkursu ogłoszonego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Miasta, które otrzymują tytuł Europejskiej Stolicy Kultury, na rok stają się kulturalnymi centrami Europy i zyskują szansę promocji na arenie międzynarodowej.
Szczegółowe informacje dotyczące procedury konkursowej znajdują się na dedykowanej ESK stronie internetowej.
