30 października 2022 (niedziela) o godzinie 12.15 odbędzie się finisażowe oprowadzanie historyczki sztuki, wykładowczyni i dziekany Wydziału Badań Artystycznych i Studiów Kuratorskich (wcześniej Wydział Zarządzania Kulturą Wizualną) ASP w Warszawie – dr Mariki Kuźmicz po wystawie pt. "Susan Mogul. Czy tak tworzy się legenda?" w Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki.

Wystawa indywidualna amerykańskiej artystki − Susan Mogul przybliża jej innowacyjną praktykę twórczą od lat 70. XX w do dziś. Prezentacja prac Mogul obejmie realizacje wideo oraz jej najnowsze filmy, obiekty i prace na papierze. Ekspozycja uwzględnia ikoniczne i rzadko pokazywane dzieła artystki, a także najnowsze prace przygotowane specjalnie dla Zachęty; podejmuje refleksję nad miejscem wybitnej artystki z ogromnym dorobkiem twórczym w historii i jej aktualną pozycją w sztukach wizualnych, a w szerszej perspektywie również nad sztuką kobiet w XX i XXI wieku.

 

Pamięć w ujęciu autobiograficznym

 

W ramach wystawy można zobaczyć blisko 20 prac wybranych z wszechstronnego dorobku artystki. Dotykają one ważnych kwestii, takich jak: pozycja kobiet, społeczne przemiany obyczajowe, więzy rodzinne czy relacje artystki z matką. Głównym tematem sztuki Mogul jest pamięć w ujęciu autobiograficznym, ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy feministycznej. Artystka czerpie z języka reklamy, filmu i mechanizmów szeroko rozumianej promocji, co niekoniecznie w sztukach wizualnych ma przełożenie na komercyjny sukces i obecność w kanonie kultury. Susan Mogul od początku swojej kariery artystycznej podporządkowała życie sztuce. Jej realizacje charakteryzujące się konceptualnym rygorem, wrażliwością i poczuciem humoru definiują zarazem tożsamość autorki jako człowieka, ale i obywatelki.

 

Perspektywa feministyczna

 

Choć w twórczości Mogul znajdziemy głównie prace wideo i filmowe, jej sztuka stara się przełamywać i przekraczać granice tego medium – ważną rolę ogrywa tu tekst, zarówno mówiony, jak i drukowany, obok obrazów pełniący funkcję narracyjną. Taki charakter mają premierowe prace Mogul z 2022 roku pokazane w Zachęcie, wśród nich seria fotografii pt. "Czy tak tworzy się Legenda?" z artystką w roli głównej, dopełnionych tekstem w języku polskim, angielskim i jidysz: "Ponadsiedemdziesięcioletnia Susan Mogul oczekuje na swoją pierwszą wystawę w muzeum". Wszystkie nawiązują do kampanii futer Blackglama, w której celebrytki w starszym wieku, ze świata sztuki i kultury reklamowały trudne do sfotografowania czarne futra. Wybrzmiewa tu krytyczny namysł artystki nad kwestią wieku, uznaniem dokonań kobiet, ale również użyciem ich wizerunku w celach komercyjnych. Jeszcze bardziej performatywno-narracyjny wymiar mają papierowe torby na zakupy (2019) i prace będące częścią serii "Opowieści z archiwum Mogul" (2022). To intymne wypowiedzi autorki łączące obrazy i tekst w starannie skomponowanych układach, ukazujące złożone relacje pomiędzy życiem i sztuką.

 

Susan Mogul, "Czy tak tworzy się Legenda?". [Archiwum Zachęty]

 

Bądź sobą na YouTube

 

"Be you on YouTube". Ten anonimowy cytat, porada dotycząca "bycia sobą na Youtube" jest skierowany do vlogerów – twórców popularnych video-dzienników. Pierwszy tego rodzaju zapis powstał w 2000 r. i od tego momentu grupa ludzi generujących treści wideo oparte o własne przeżycia i doświadczenia stale rośnie. Vlogi to rejestracja zarówno codziennych, wręcz trywialnych czynności (oglądana najchętniej) i dalekich podróży, porady i omawianie kupionych produktów (specjalna kategoria vloga "haul"), ale także intymne zwierzenia vlogerów przed tysiącami widzów. Vlog stał się popularnym środkiem ekspresji, ale też sposobem zarabiania pieniędzy i narzędziem napędzania konsumpcji. Formę dzisiejszych vlogów, które w najprostszej i najczęściej stosowanej formie są nagrywaniem samego/samej siebie i bezpośredniego zwracania się widzów, odnajdujemy we wczesnych pracach wideo Susan Mogul.

 

"Na początku lat 70. artystka, używając przenośnej kamery, opowiadała o swoich przeżyciach i o historii swojej rodziny, a w szczególności matki, czego przykładem jest praca Dressing up (1973) – odwrotny striptiz, w którym artystka ubiera się przed kamerą, opowiadając o poszczególnych częściach zakładanej garderoby" – czytamy w tekście o wystawie.
"(…) Prace Mogul, często zabawne, jednocześnie mówiące o ważnych kwestiach społecznych, będą dla nas punktem wyjścia do przyjrzenia się kobiecemu wideo lat 70. w USA. Ówczesne artystki, w tym sama Susan, wypracowały język wizualnej wypowiedzi, który dziś, zwykle w sposób nieuświadomiony, jest powszechnie używany przez nas m.in. w mediach społecznościowych (selfie, vlogi i in.)".

 

 

Susan Mogul

 

Studiowała w California Institute of the Arts (CalArts) w ramach sławnego Programu Sztuki Feministycznej prowadzonego przez Judy Chicago i Miriam Schapiro. Już w trakcie studiów realizowała prace wideo, peformanse i fotografie, wykorzystując własne ciało jako temat i tworzywo, by eksplorować kobiecą podmiotowość. Szybko stała się pionierką w podejmowaniu kwestii feministycznych, począwszy od tych związanych z nierównościami płci i wychowaniem do życia w rodzinie, które nierzadko budziły sprzeciw jako sytuujące się w kontrze do edukacji i norm życia w społeczeństwie. Jej twórczość należy odczytywać jako wyraz osobistego zaangażowania i wypowiedź kobiety-artystki o świecie zdominowanym przez mężczyzn.

 

dr Marika Kuźmicz 

 

Historyczka sztuki, kuratorka, wykładowczyni, dziekana Wydziału Badań Artystycznych i Studiów Kuratorskich ASP w Warszawie, wykładowczyni Collegium Civitas. Prezeska Fundacji Arton (od 2011 r.), organizacji zajmującej się opracowywaniem archiwów artystek i artystów lat 70. oraz Fundacji im. Edwarda Hartwiga (od 2017). Dwukrotna stypendystka MKiDN, stypendystka Miasta St. Warszawy. Autorka i redaktorka książek o sztuce, w ostatnim czasie m.in.: "Ludmiła Popiel i Jerzy Fedorowicz" (2019), "Edward Hartwig. Fotografiki" (2019), "Jan Dobkowski" (2020), "Barbara Kozłowska" (2020), "Paweł Kwiek. Zrobić niemożliwe światło" (2021), "Tapta" (2021). Pomysłodawczyni i koordynatorka bazy www.forgottenheritage.eu. Organizatorka międzynarodowych konferencji poświęconych archiwom artystek i artystów "Revisiting Heritage" (2018) oraz sztuce artystek z Europy Środkowo-Wschodniej "The international conference Not Yet Written Stories. Women Artists in CEE" (2021). Obecnie pracuje m.in. nad wystawą i monografią Jerzego Rosołowicza.

 

Co, gdzie, kiedy

 

Wystawa "Susan Mogul. Czy tak tworzy się legenda?"
kurator: Michał Jachuła

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki

5 sierpnia – 30 października 2022

• 30 października 2022, g. 12.15 : finisażowe oprowadzanie dr Mariki Kuźmicz po wystawie "Susan Mogul. Czy tak tworzy się legenda?".
  Wstęp w cenie biletu na wystawy.

 

Zdjęcie główne: Susan Mogul, "Czy tak tworzy się Legenda?", dokumentacja wystawy, Zachęta, fot. Daniel Rumiancew, archiwum Zachęty.