22 czerwca 2022 roku ceniony na świecie artysta, absolwent i wieloletni dydaktyk Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie – prof. Leon Tarasewicz otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Białymstoku. Uroczystość odbyła się w ramach obchodzonego w tym roku jubileuszu 25-lecia powstania Uniwersytetu w Białymstoku (UwB). W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele świata nauki, sztuki i polityki. Nie zabrakło też Rektora ASP w Warszawie, prof. Błażeja Ostoja Lniskiego.

Uroczystości towarzyszy wystawa wybranych prac prof. Tarasewicza, którą do końca lipca można oglądać na wydziale nauk o edukacji Uniwersytetu w Białymstoku. Można na niej zobaczyć m.in. obraz namalowany jako praca maturalna w Liceum Sztuk Plastycznych w Supraślu (1977) oraz jedną z prac dyplomowych, powstałych podczas studiów na ASP w Warszawie (1984). Na wystawie prezentowana jest także ostatnia praca prof. Tarasewicza, która była prezentowana w Pawilonie Polskim na Expo w Dubaju (2021).

 

"Prof. Leon Tarasewicz (...) to jeden z najbardziej rozpoznawalnych współczesnych malarzy, który zbudował swój własny przekaz w sztuce" – mówił podczas laudacji prof. Jerzy Nikitorowicz z Uniwersytetu w Białymstoku. Podkreślał, że Tarasewicz jest też zasłużoną osobą w kultywowaniu pamięci o historii tego wielonarodowego regionu i promocji polskiej kultury w świecie.

Nadanie tytułu doktora honoris causa prof. Leonowi Tarasewiczowi to wyróżnienie "za nieustanne poszukiwania nowych wyzwań artystycznych, przekraczanie barier i granic uprzedzeń kulturowych, historycznych i politycznych" – czytamy w uzasadnieniu do uchwały Senatu Uniwersytetu w Białymstoku.

 

Malarstwo i tylko malarstwo

 

Leon Tarasewicz zwrócił na siebie uwagę tuż po studiach. Już wtedy miał przekonanie, że "obraz [...] powinien zawsze bronić się malarstwem i tylko malarstwem". Stałym punktem odniesienia w jego twórczości są rodzinne białostockie Waliły. Artysta nieustannie podkreśla białoruskie korzenie – identyfikuje się z zamieszkującą tamte tereny mniejszością białoruską w Polsce.

Pierwsza wystawa Tarasewicza odbyła się w 1983 roku w Pracowni Dziekanka. Jego publiczny debiut (1984) to wystawy indywidualne właśnie w Galerii Dziekanka i w Galerii Foksal w Warszawie. Wielokrotnie współpracował z warszawską galerią Foksal oraz lubelską Galerią Białą. Za granicą zadebiutował na wystawie zbiorowej pt. "Dialog" w Moderna Musset w Sztokholmie (1985). W 1986 rozpoczęła się jego wieloletnia współpraca z Galerią Claesa Nordenhake.

 

Pejzaż jako artystycznie wycinki rzeczywistości

 

Źródła malarstwa Tarasewicza tkwią w pejzażu. Artysta pokazuje go w syntetyczny sposób, zmieniając las, ziemię, pola, ptaki, wodę, góry w wyabstrahowane i przetworzone artystycznie wycinki rzeczywistości. Jego prace posiadają cechę "over all" i choć "wycinają" fragmenty krajobrazu, finalnie go poszerzają. Artysta wzoruje się na pejzażu i stwarza pejzaż. Od początku jego drogi twórczej, malarstwo płynnie przechodzi w przestrzeń galerii, anektuje ją, zmienia skalę i sposób oddziaływania, wychodzi poza ramy.

 

Wejścia w przestrzeń obrazu

 

Z czasem artysta przedstawia coraz mniejszy wycinek rzeczywistości – jego zainteresowania zawężają się do makroskali zarówno pejzażu, jak i malarstwa. Wyabstrahowane, kolorowe pasy jego obrazów przechodzą na ściany galerii (Galeria Biała 1993, Galeria Foksal 1994, Galeria Arsenał 1995, Muzeum Sztuki w Witebsku 1995). Przestrzeń zamknięta w ścianach galerii szybko przestaje wystarczać artyście – zaczyna malować na projektowanych przez siebie powierzchniach (BWA Katowice 1995, Galeria Arsenał 1995). Pojawia się koncepcja "wejścia w przestrzeń" obrazu. Stąd instalacje na wystawach pt. "Sztuka wobec natury" (Zachęta 1996) czy "Granice obrazu" (CSW 1997), gdzie pojawiają się budowane przez artystę konstrukcje lub filary "unoszące" jego malarstwo.

W 1999 roku obrazy Tarasewicza zaczynają "spływać" na podłogę galerii (DAP 1999, Biennale w Wenecji 2001). Widzimy tego typu prace w Galerii Foksal (2000), w instalacji na wystawie pt. "Here & Now" w Zachęcie (2001) czy w Galerii Białej (2001), gdzie materia malarska uwięziona zostaje w drewnianych konstrukcjach. Na ekspozycji w auli ASP w Warszawie artysta po raz pierwszy pokazuje wolnostojącą konstrukcję z desek, w której ponownie "zamyka" malarstwo.

 

Malarstwo przestrzenne i wielkie instalacje

 

Wystawa indywidualna w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie (2003) jest kolejnym krokiem w poszukiwaniu relacji przestrzeni i koloru, stawia też pytania o kondycję malarstwa we współczesnej sztuce. W 2005 roku artysta rozpoczyna nowe eksperymenty: łączy malarstwo przestrzenne z lustrami, stwarzając iluzoryczne doświadczenia (Instytut Polski w Berlinie, Galeria Biała w Lublinie 2005, Galeria Foksal w Warszawie 2006).

Kolejne realizacje powstają w ścisłej relacji z konkretnymi miejscami i przestrzeniami, którym są dedykowane. Wielkie instalacje powstają na Placu Artystów w Kielcach (2011), na Rynku Starego Miasta w Lublinie (2014), w Kaplicy św. Trójcy w Lublinie (2013) oraz w Muzeum Śląskim w Katowicach (2015). Na otwarcie nowej siedziby Galerii Białej w Lublinie artysta przygotował wystawę pt. "Granice malarstwa – granice galerii" (2013). Wystawa "Waliły-Kraków-Waliły" na Dworcu Głównym w Krakowie w ramach ArtBoom Festival (2016) odnosiła się do podróży artysty z Walił i do Walił. Podczas ekspozycji w Galerii El w Elblągu (2016-2017) w przestrzeń dawnego kościoła gotyckiego została wkomponowana konstrukcja przypominająca łódź.

 

Wysiedlenie

 

Ostatnia jak dotąd, zrealizowana w 2022 roku, praca Leona Tarasewicza pt. "Wysiedlenie" nawiązuje do tematu wysiedleń. Jej kanwą były historie różnych społeczności, których członkinie i członkowie zostali zmuszeni do opuszczenia własnych domów w wyniku wojen, czystek na tle narodowościowym, etniczno-wyznaniowym, deportacji i do powojennych traktatów o "wymianie" ludności.

 

Leon Tarasewicz

 

Urodził się 14 marca 1957 roku w Waliłach Stacji na Białostocczyźnie. W latach 1972-1977 uczył się w Liceum Sztuk Plastycznych w Supraślu, następnie w latach 1979-1984 studiował malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, w pracowni prof. Tadeusza Dominika.  Od 1996 roku prowadził pracownię gościnną (potem stałą) na Wydziale Malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (do 2009). Mieszka we wsi Waliły na Białostocczyźnie. 

Jest laureatem wielu nagród i wyróżnień, m.in.: Nagrody im. Jana Cybisa (1998), Nagrody Fundacji Nowosielskich oraz Paszportu "Polityki" (oba w 1999). W 2005 roku został odznaczony Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. W 2007 zdobył Nagrodę Wielkiej Fundacji Kultury, w 2018 Nagrodę "Rzeczpospolitej" im. Jerzego Giedroycia oraz Nagrodę im. prof. Aleksandra Gieysztora, a rok później Nagrodę im. Cypriana Kamila Norwida. W 2018 roku otrzymał Nagrodę 100-lecia ZAiKS-u, a w 2019 znalazł się wśród najwybitniejszych twórców polskiej kultury, którzy zostali przyjęci w poczet Członków Honorowych Stowarzyszenia Autorów ZAiKS.

Brał udział w kilkuset wystawach zbiorowych w kraju i za granicą. Jego prace znajdują się we wszystkich znaczących kolekcjach polskich oraz w wielu zagranicznych (Galeria Foksal w Warszawie, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki w Warszawie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy, Galeria Arsenał w Białystoku; Moderna Museet w Sztokholmie, National Museum of Contemporary Art w Seulu, Tufts University Gallery w Boston).

 

Podlasie, Białoruś i…kury ozdobne

 

Od 2009 roku jest też Honorowym Ambasadorem Województwa Podlaskiego, a także autorem logo regionu – pikselowego żubra. Leon Tarasewicz jest zaangażowany w działalność społeczną na rzecz środowiska białoruskiego oraz współpomysłodawcą i współorganizatorem Festiwalu Muzyki Młodej Białorusi "Basowiszcza". Zarówno poprzez swoją twórczość, jak i działalność społeczną związany jest z wielokulturowym Podlasiem i Białorusią. W latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku był radnym gminy Gródek oraz współpomysłodawcą i współorganizatorem Festiwalu Muzyki Młodej Białorusi "Basowiszcza". Obok malarstwa jego pasją jest hodowla kur ozdobnych. Pełni funkcję wiceprezesa Związku Hodowców Drobiu Rasowego "Gallus" w Polsce.

 

• Retransmisja z uroczystości nadania tytułu doktora honoris causa prof. Leonowi Tarasewiczowi
• Leon Tarasewicz  - nota biograficzna, opracowanie: Jola Gola, Anna Grześ (plik PDF, 575 KB),

 

 

---

 

Zdjęcie główne: Nadanie tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu w Białymstoku prof. Leonowi Tarasewiczowi (22 czerwca 2022). Od lewej: prof. Jerzy Nikitorowicz , prof. Leon Tarasewicz, prof. Robert Ciborowski, rektor UwB. Fot. Piotr Duniewski, UwB.