Prezentujemy etapy pracy dr Martyny Kander z Wydziału Scenografii ASP w Warszawie nad współczesną scenograficzną interpretacją japońskiego dramatu pt. "Rzeka Sumida" oraz opartej na nim europejskiej opery pt. "Curlew River" Benjamina Brittena.

 

Istota działań scenograficznych

 

Projekt ma na celu przybliżenie odbiorcom/odbiorczyniom warsztatu twórczego scenografa i ukazanie poszczególnych etapów pracy, które zazwyczaj pozostają niewidoczne dla widza. Konfrontacja z dokumentacją etapów pracy poprzedzającej ostateczną formę dzieła scenicznego, pozwala zagłębić istotę działań scenograficznych.

Projekt przybrał formę grupy obiektów scenograficznych, działających w relacji z postacią – żywym człowiekiem lub jego reprezentacją. Obiekty stworzone są tradycyjnymi technikami, wykorzystującymi rzemiosło teatralne, a prezentowana dokumentacja pozwala obejrzeć je w laboratoryjnych warunkach.

 

"Kulturowy dialog między dziełami ukazuje uniwersalność i ciągłość ludzkich przeżyć, nierozerwalnie związanych z kruchością struktury człowieczej psychiki. Współczesna interpretacja wyrażona poprzez obiekty teatralne, oparta jest na relacji człowieka i przestrzeni, co stanowi istotę działań scenograficznych" – mówi autorka projektu, dr Martyna Kander.

 

Inscenizacja

 

Na finalny kształt projektu przestrzeni spektaklu niebagatelny wpływ miała wolność twórcza artystki. Autorka umiejscowiła inscenizację na Dużej Scenie Teatru Dramatycznego w Warszawie ze względu na jego tradycyjny XIX-wieczny układ widowni z półokrągłymi balkonami. Koncepcja przestrzeni zakłada wyłączenie widowni na parterze i zabudowanie tego obszaru polem gry –  podłogą z pęknięciem symbolizującym rzekę Sumida. Przestrzeń ta, prowadząca do sceny właściwej, byłaby drogą w zaświaty dla bohaterów opery. Podróż jest niezwykle ważnym motywem dla tego utworu dlatego autorka przeznaczyła na jej proces największą przestrzeń. Umiejscowione na właściwej scenie Zaświaty byłyby miejscem nierealnym, metafizycznym. Przestrzeń scenograficzna jest w projekcie dr Martyny Kander przedstawiona za pomocą makiety oraz wizualizacji. Zakłada koncepcję choreograficzną oraz projekt reżyserii światła.

 

"Zaprojektowana scenografia integralnie związana z subiektywną interpretacją przebiegu libretta, pozwoliłaby wystawić operę Curlew river w sposób mniej tradycyjny. Tego typu zabiegi nie są niczym nowatorskim w świecie teatru, jednak nie mają racji bytu ze względów ekonomicznych. Dzięki pracy nad projektem stypendialnym, mogłam zaprojektować widowisko operowe nieograniczone ekonomią, co pozwoliło mi rozwinąć umiejętności przeprowadzania twórczego procesu kreacyjnego" – wyjaśnia autorka.

 

Obiekty kostiumograficzne

 

Projekty poszczególnych obiektów kostiumograficznych zostały zrealizowane za pomocą autorskich technik, łączących rysunek odręczny z technikami cyfrowymi. Ich ostateczna forma wynika z eksperymentalnych technik pracy z tkaniną oraz z kontemplacyjnego, powolnego działania twórczego w materii kostiumu i obiektu teatralnego. W efekcie działań autorki powstało pięć pełnych kostiumów teatralnych, złożonych z wielu elementów.

 

"Obiekty zrealizowałam tradycyjnymi, ręcznymi technikami rzemieślniczymi. Wszystkie tkaniny użyte do stworzenia obiektów kostiumowych zostały przeze mnie ręcznie przetworzone. Podczas pracy uzyskiwałam efekty, których nie mogłam zaplanować na poziomie projektów, co nie jest możliwe przy realizacji projektów w teatrach instytucjonalnych, gdyż moja praca ograniczona jest terminem premiery i innymi czynnikami hamującymi wolną ekspresję twórczą. Przyniosło to dużo ciekawsze rezultaty w trakcie realizacji obiektów, a działanie bezpośrednio w materii, wpływało i zmieniało formę pierwotnych projektów" – tłumaczy dr Martyna Kander.

 

Lalka teatralna

 

Oprócz kostiumów i scenografii dr Martyna Kander zaprojektowała również lalkę teatralną symbolizującą postać Syna. Lalka powstała we współpracy z doświadczonym konstruktorem – Rafałem Budnikiem. Lalka wykonana  została z drewna lipowego tradycyjnymi technikami rzemieślniczymi. Koncepcja użycia lalki jako ducha/duszy Syna głównej bohaterki wynika z jego niematerialnego charakteru. Inne postaci grane byłby przez solistów, a ich relacja z postacią chłopca miałaby nadrealny wymiar. 

 

Autorka zdecydowała się na prezentację swojej pracy w formie wystawy na stronie internetowej dedykowanej projektowi. Wybór ten wynikał z pierwotnych założeń dotarcia do dużej ilości osób i przedstawienia kulis rzemiosła scenograficznego i wszystkich elementów, które zazwyczaj nie są pokazywane.

 

"Fotograficzna dokumentacja przebiegu prac, szkice, notatki, moodboardy, projekty to ogromna część procesu twórczego, który nie ma szans dotrzeć do widza, pozostając narzędziami do komunikacji z reżyserami, pracowniami i rzemieślnikami teatralnymi. Uważam, że ukazanie całego zaplecza pozwala zrozumieć pracę scenografa teatralnego i pogłębić powszechne postrzeganie tego zawodu" – wyjaśnia autorka projektu, dr Martyna Kander.

 

• Strona projektu
• Instagram projektu

 

 

Projekt zrealizowany został w ramach stypendium twórczego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

---

Zdjęcie główne: Opracowanie scenograficzne opery "Curlew river" wg. projektu dr Martyny Kander