Autorka: Iwona Szmelter, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. 

Artykuł w języku francuskim: https://www.saisonsdeculture.com/evenements/multipart-loeuvre-en-cours-tadeusz-kantor-et-zuzanni/

Tadeusz Kantor (1915 Wielopole Skrzyńskie - 1990 Kraków); malarz, teoretyk sztuki, scenograf i reżyser, pionier awangardowego teatru XX wieku, jest jedną z najważniejszych postaci życia artystycznego w Polsce. We Francji najbardziej znany jest ze sztuki La classe morte, po raz pierwszy wykonanej w 1977 roku na festiwalu Paris Fall.

W latach siedemdziesiątych stworzył akcję koncepcyjną o nazwie MULTIPART (MULTIPLIKACJA - mnożenie + PARTYCYPACJA - uczestnictwo). Pierwsza część tej akcji odbyła się 21 lutego 1970 r. W Galerii Foksal w Warszawie w formie wystawy obrazu wykonanego w 40 egzemplarzach.

Ponumerowane kopie zostały wyprodukowane zgodnie z instrukcjami artysty: przyklej zepsuty parasol (parasol był symbolem sztuki Kantora) na płótnie o wymiarach 110 × 120 cm, wszystkie pomalowane na biało i zatytułowane „Opakowanie parasola ”. Podczas otwarcia wszystkie egzemplarze zostały sprzedane po symbolicznej cenie. Kupujący podpisali umowę z Kantorem, w której zobowiązali się do ponownej prezentacji obrazu za rok, w przeciwnym razie mogliby zrobić z nim, co chcieli.

W dniu 20 lutego 1971 r. zainaugurowano wystawę Multipart 2 z „opakowaniem parasolowym” sprzedanym rok wcześniej. Niektóre kopie nie zostały przedstawione. Najczęstszą formą uczestnictwa w pracy były kolaże.

Forma uczestnictwa była jednak bardziej nieoczekiwana, niż w przypadku kopii Multipartu nabytej przez grupę studentów architektury zgromadzoną wokół ich profesora Czesława Krassowskiego. Grupa ta otrzymała nazwę Zuzanna i Spółka (Suzanne and Company) i do dziś pozostaje kolektywnym właścicielem tego okazu. Ten obraz był podstawą do sadzenia rzeżuchy i służył jako taca na posiłki. Ale przede wszystkim był noszony jako sztandar na paradzie z okazji Święta Pracy 1 maja. Podczas parady zorganizowanej przez PZPR - partię władzy grupa studentów intonowała „Kantor! „ -…zamiast „Lenin!” Co było wówczas bardzo odważne i ryzykowne.

Wydarzenie zostało uwiecznione w filmie Multipart w reżyserii Krzysztofa Kubickiego i Marka Młodeckiego. To był ten film, który został pokazany w Galerie Foksal w 1971 roku, bezpośrednio na obrazie, który stał się ekranem z tej okazji. Kantor był zaskoczony! Młodzi kolekcjonerzy nie wypowiedzieli ostatniego słowa! Po wystawie odbył się uroczysty pochówek, z procesją i skrzypcami, w ziemi, w odległości 44 kroków od Pałacu Foksal, siedziby Stowarzyszenia Architektów w Warszawie.

W 2012 r. film obejrzał Andrzej Baran, co podsunęło mu pomysł skontaktowania się z bohaterami w celu zorganizowania wydobycia dzieła. Ta pierwsza próba została przerwana z powodu braku poważnych przygotowań. Trzy lata spędziliśmy na poszukiwaniu rozwiązań.

W maju 2015 r. promotorzy-profesorowie Krzysztof Chmielewski i Iwona Szmelter z ASP w Warszawie oraz Joanna Krakowian – magistrantka i specjaliści z pracowni NOVUM na Wydziale Konserwacji i Restauracji Sztuki w Warszawie w końcu „ekshumowali” obiekt. Prace archeologiczne ujawniły obiekt w bardzo złym stanie. Czas, glina, kamienista ziemia przekształciły go w puzzle bez płótna. Został wykopany z wielką starannością. Dokumentacja fotograficzna umożliwiła rekonstrukcję, jego szczątki zostały przeniesione na tło utworzone przez fotografię obiektu.

Narodziło się nowe dzieło, nie zaplanowane, ale dozwolone przez Kantora! Archeologiczny ślad tego nietypowego przedmiotu sztuki współczesnej został zatem dodany jako „dowód materialny” do akcji artystycznej „Multipart en cours”, której integralną częścią jest film Multipart.

Poprzez swoje działanie, zatytułowane Multipart, Tadeusz Kantor, rezygnując z realizacji go sam, uczestniczył w podważaniu samego pojęcia dzieła sztuki jako dzieła autora. Odrzucając wyjątkowość dzieła sztuki, przyczyniło się ono do zakwestionowania pozycji muzeów, galerii i kolekcjonerów. Akcja Multipart to jedno z najbardziej znanych wydarzeń Kantora. Otworzyło nowy rozdział w myśleniu o sztuce w Polsce. Paradoksalnie, ale z całą konsekwentnie Multipart jest w procesie stałej kontynuacji (!).

---

WARSZAWA: pierwsza ekspozycja miała miejsce 15 lipca 2015 w Sali ‘NOVUM’ 1.03. na Wybrzeżu Kościuszkowskim 37 w Warszawie, kolejna wraz z prezentacją  piszącej te słowa w dniu 6 października 2015 a także podczas Festiwalu Nauki w Warszawie w październiku 2016. cała praca, składająca się z obrazu i filmu, została zaprezentowana po raz pierwszy w grudniu 2015 r. podczas COMING_OUT gdy Akademia Sztuk Pięknych corocznie wystawia nagradzane dyplomy Joanny Krakowian, prowadzony przez Iwonę Szmelter, która uczestniczyła w odkopaniu parasola, była jedną z nich.

KRAKÓW: pokazywany jest w CRICOTEKA, muzeum poświęconym wieloaspektowej twórczości Tadeusza Kantora.

SAO PAULO: film Multipart został zaprezentowany w 2015 roku w kulturalnym centrum SESC, podczas wystawy Maquina Tadeusz Kantor.

KOLMAR: sam film został zaprezentowany w 2016 rokuz inicjatywy Jeana-François Chevriera, kuratora wystawy inauguracyjnej nowego kształtu muzeum na Unterlinden.

GDAŃSK: cała praca została ponownie zaprezentowana w 2017 roku na Akademii Sztuk Pięknych. Była nawet otoczona kilkoma innymi egzemplarzami, sprzedanymi 50 lat temu, a uzupełnieniem filmu w reżyserii Józefa Chrobaka i Adama Uryniaka z MOCAK-u w Krakowie podczas ekshumacji w maju 2015 roku.

PARYŻ: dzieło jest ponownie prezentowane w całości w 2020 r. W galerii La Fabuloserie Paris z okazji 50. rocznicy akcji Tadeusza Kantora:

• Od 29 lutego do 14 marca 2020 roku
• La Fabuloserie Paris, 52 rue Jacob Paris 6th